Sądecki krakowiak to ludowa forma muzyczna, która w Sądecczyźnie znalazła swoją specyficzną, nie spotykaną gdzie indziej różnorodność, o określonych cechach, które mają charakter identyfikacyjny z tym z regionem. Krakowiak to zarówno melodia jak i zaśpiew (tekst), które mogą istnieć razem jak i osobno. I razem, i osobno może występować zarówno tekst jak i melodia. W każdym przypadku zaśpiew ma prostszą linię melodyczną niż odpowiadająca mu melodia, która zawsze jest popisem wariacyjnym na temat zaśpiewu, okraszonym dodatkowo tzw. przygrywką. W każdym przypadku są formami rozpoznawalnymi i identyfikowanymi z Sądecczyzną.
Istnieją również formy tańca krakowiaków. Każdy, kto w jakikolwiek sposób uczestniczy w kulturze Sądecczyzny opartej o tradycyjne motywy folklorystyczne, ma w swoim repertuarze krakowiaki i umie się nimi „posłużyć”: zaśpiewać, zagrać, odpowiedzieć na zaśpiew Innego czy to śpiewem, czy „odegraną” melodią. Jest to swoisty fenomen tego regionu, który dziś w 2022 r. jest nadal żywy.
Fenomen ten – krakowiaki sądeckie – nie został do tej pory opracowany w formie monograficznej. Dlatego powstał projekt „Krakowiaki Sądeckie dobrem kultury polskiej”, który został dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury: Kultura - Interwencje Edycja 2022 r. Celem projektu jest ukazanie unikatowej wartości krakowiaków sądeckich, na tle kultury lokalnej i ogólnopolskiej.
W ramach projektu zebraliśmy dostępne w archiwach materiały, które zostały uzupełnione badaniami terenowymi, prowadzonymi w różnych częściach Sądecczyzny. Duży wkład w przeprowadzenie badań mieli studenci muzykologii UAM pod naukową opieką doktora Łukasza Smolucha. Na podstawie tych materiałów została stworzona pierwsza strona internetowa o „sądeckich krakowiakach” z której mogą czerpać wiedzę regionaliści, muzykanci i osoby zajmujące się kulturą. Poszerzeniem wiedzy z tej strony jest publikacja „ABC sądeckich krakowiaków”.
Realizację projektu wzięło na siebie Stowarzyszenie „Górale Karpat”, ale nie powiódł by się on, gdyby nie nasi partnerzy którymi są:
Serdeczne podziękowania za wsparcie finansowe składamy naszym sponsorom:
Za wsparcie merytoryczne oraz pomoc w gromadzeniu i analizie prezentowanych materiałów chcieliśmy szczególne podziękować:
Kamil Basta, Piotr Kulig
Monika Florek Prezes Stowarzyszenia „Górale Karpat”
